گروه های غذایی و جایگزین های آن
آگاهی از واحدهای جایگزینی مواد غذایی و لیست جانشینی مواد غذایی، یکی از اصول کلیدی در تغذیه سالم و کنترل کالری روزانه است. شناخت اینکه چه مقدار از هر میوه یا اسنک با دیگری از نظر کالری برابر است، کمک میکند رژیم غذایی خود را بدون محرومیت تنظیم کنید و در عین حال از تنوع غذایی لذت ببرید.
این موضوع بهویژه برای افرادی که در حال مدیریت وزن، قند خون یا چربی خون هستند اهمیت زیادی دارد.
مفهوم جانشینی مواد غذایی
واحد جایگزینی (Exchange Unit) مقدار مشخصی از یک ماده غذایی است که از نظر انرژی یا ترکیب مواد مغذی، با مقدار مشابهی از مادهای دیگر برابری میکند.
در رژیمهای تغذیهای همیشه یک لیست جانشینی مواد غذایی وجود دارد و بطور تقریبی هر واحد میوه معمولاً حدود ۱۵ گرم کربوهیدرات و ۶۰ کیلوکالری انرژی دارد.
جدول جایگزینی میوهها (هر واحد ≈ ۶۰ کیلوکالری)
| نام میوه |
مقدار معادل یک واحد |
نام میوه |
مقدار معادل یک واحد |
نام میوه |
مقدار معادل یک واحد |
| آلبالو تازه |
¾ لیوان |
پرتقال |
۱ عدد متوسط (۲۰۰ گرم) |
هلو یا شلیل |
۱ عدد کوچک (۱۵۰ گرم) |
| آلو برقانی |
۲ عدد (۱۵۰ گرم) |
تمشک تازه |
۱ لیوان |
طالبی |
⅓ عدد متوسط (۳۰۰ گرم) |
| آناناس تازه |
¾ لیوان |
توتفرنگی تازه |
۱.۲۵ لیوان |
کیوی |
۱ عدد متوسط (۱۰۰ گرم) |
| کمپوت آناناس |
½ لیوان |
خربزه شیرین |
۱ قاچ متوسط (۳۰۰ گرم) |
گرمک |
۱ برش (۳۰۰ گرم) یا ۱ لیوان خردشده |
| انار |
½ عدد متوسط |
خرمالو |
۲ عدد متوسط |
گریپفروت |
½ عدد (۳۰۰ گرم) |
| انبه کوچک |
½ عدد |
زردآلو تازه |
۴ عدد متوسط (۱۶۵ گرم) |
گلابی |
½ عدد بزرگ (۱۲۰ گرم) |
| انجیر تازه |
۱.۵ تا ۲ عدد درشت (۱۰۰ گرم) |
سیب با پوست |
۱ عدد کوچک (۱۲۰ گرم) |
گیلاس تازه |
۱۲ عدد |
| انگور |
۱۷ عدد کوچک (۹۰ گرم) |
شاتوت تازه |
¾ لیوان |
موز کوچک |
۱ عدد (۱۲۰ گرم) |
| نارنگی |
۲ عدد کوچک (۲۴۰ گرم) |
هندوانه |
۱ قاچ (۴۰۰ گرم) یا ۱.۲۵ لیوان خردشده |
|
|
جدول جایگزینی میوههای خشک (هر واحد ≈ ۶۰ کیلوکالری)
| نوع |
مقدار معادل یک واحد |
| آلو خشک |
۳ عدد |
| انجیر خشک |
۱.۵ عدد |
| برگه زردآلو |
۴ عدد |
| برگه سیب |
۴ عدد |
| خرما |
۳ عدد |
| کشمش |
۲ قاشق غذاخوری |
| توت خشک |
⅓ لیوان |
جدول جایگزینی آبمیوهها (هر واحد ≈ ۶۰ کیلوکالری)
| نوع |
مقدار معادل یک واحد |
| آب پرتقال یا لیمو شیرین |
½ لیوان |
| آب سیب |
½ لیوان |
| آب گریپفروت |
½ لیوان |
| آب انگور |
⅓ لیوان |
| آب آلو |
⅓ لیوان |
| آب آناناس |
½ لیوان |
| آب زرشک یا آلبالوی طبیعی بدون شکر |
۱ لیوان |
جدول جایگزینی میوهها و خوراکیهای خاص
| نوع |
مقدار معادل یک واحد |
| گوجه سبز یا آلوچه |
۱۳۰ گرم |
| لواشک طبیعی بدون شکر |
۳۰ گرم |
جدول کالری انواع آجیل (میانگین تقریبی)
| نوع آجیل |
کالری در هر عدد |
| پسته |
۴ کیلوکالری |
| تخمه آفتابگردان |
۲ کیلوکالری |
| گردو (نصف مغز) |
۲۶ کیلوکالری |
| فندق |
۹ کیلوکالری |
| بادام درختی |
۷ کیلوکالری |
| بادام هندی |
۹ کیلوکالری |
| بادام زمینی |
۵. ۶ کیلوکالری |
| تخمه کدو |
۲.۵ کیلوکالری |
جدول کالری مواد غذایی پرمصرف
| ماده غذایی |
مقدار |
میزان کالری |
ماده غذایی |
مقدار |
میزان کالری |
ماده غذایی |
مقدار |
میزان کالری |
| آرد گندم |
100 گرم |
340 |
شکر قهوهای |
100 گرم |
381 |
زیتون سبز |
100 گرم |
100 |
| تن ماهی با روغن |
100 گرم |
186 |
شکلات تلخ |
100 گرم |
590 |
شیرکاکائو |
100 گرم |
83 |
| آش رشته |
یک لیوان |
261 |
عسل |
100 گرم |
300 |
قند |
100 گرم |
333 |
| برنج |
یک کفگیر |
238 |
کرفس |
100 گرم |
14 |
چای |
100 گرم |
0 |
| بستنی پاستوریزه |
100 گرم |
207 |
کشمش |
100 گرم |
296 |
کبابکوبیده |
100 گرم |
270 |
| ساقه طلایی |
1 عدد |
55 کالری |
کیک شکلاتی |
100 گرم |
466 |
کلهپاچه |
100 گرم |
350 |
| زرده تخممرغ |
یک عدد |
48 |
گوشت بوقلمون |
100 گرم |
120 |
کنجد |
100 گرم |
573 |
| سفیده تخممرغ |
یک عدد |
30 |
گوشت قرمز |
100 گرم |
250 |
گوجهفرنگی |
100 گرم |
19 |
| تخممرغ نیمرو |
یک عدد |
98 |
گوشت ماهی |
100 گرم |
100 |
لوبیا سبز پخته |
100 گرم |
35 |
| جگر یک سیخ |
50 گرم |
111 |
گوشت مرغ |
100 گرم |
200 |
لوبیا سفید پخته |
100 گرم |
140 |
| مایونز |
یک قاشق غذاخوری |
120 |
گوجهفرنگی |
100 گرم |
19 |
لوبیاچیتی پخته |
100 گرم |
120 |
| خیار شور |
100 گرم |
11 |
لیموترش و شیرین |
100 گرم |
30 |
لوبیا قرمز پخته |
100 گرم |
127 |
| تخمه آفتابگردان |
100 گرم |
592 |
ماست |
100 گرم |
55 |
نان جو |
100 گرم |
250 |
| روغن زیتون |
یک قاشق |
120 |
ماکارونی |
1 لیوان |
247 |
نان باگت |
100 گرم |
250 |
| روغن نباتی |
یک قاشق |
124 |
نان سنگک |
30 گرم |
75 |
نان خامهای |
100 گرم |
500 |
| زیتونپرورده |
100 گرم |
400 |
نان بربری |
30 گرم |
76 |
نان تست |
100 گرم |
313 |
| سیبزمینی آبپز |
100 گرم |
89 |
نان لواش |
100 گرم |
288 |
دیزی |
یک لیوان |
320 |
| شکر سفید |
100 گرم |
386 |
نوشابه |
یک لیوان |
100 |
چیپس |
100 گرم |
536 |
| پیاز |
یک عدد |
44 |
پفک |
100 گرم |
486 |
دوغ |
100 گرم |
28 |
جدول جایگزینی اسنکها (هر واحد ≈ ۶۰–۷۰ کیلوکالری)
| نوع اسنک |
مقدار معادل یک واحد |
| بیسکویت ساقهطلایی |
۲ عدد |
| بادام |
۷ عدد |
| پسته |
۱۰ عدد |
| تخمه آفتابگردان |
۱۴ عدد |
| گردوی کامل |
۲ عدد |
| پاپکورن بدون روغن |
۳ لیوان |
| شکلات تلخ ۷۰٪ |
۲ مربع کوچک (۲۰ گرم) |
نکات تغذیهای تکمیلی
- سالاد کمکالری شامل: ۱ لیوان سبزی خوردن، ۱ پیاله سالاد شیرازی یا ½ لیوان سبزی پخته (کلم، خیار، کاهو، بروکلی و…)
- سبزیجات نشاستهای مثل سیبزمینی، عدس و لوبیا جزو گروه سبزیجات محسوب نمیشوند و کالری بالاتری دارند.
- در صورت مصرف خرما یا کشمش با چای، آن را از سهم میوه روزانه کم کنید.
- در پخت غذاها از حداکثر ۱ قاشق مرباخوری روغن مایع برای هر نفر استفاده کنید.
- برای غذاهای گوشتی (مثل ماکارونی)، ابتدا گوشت را بخارپز یا آبپز کرده و سپس در مقدار کمی روغن و ادویه تفت دهید.
- یک لیوان آش یا سوپ را میتوان با ۳ قاشق غذاخوری برنج یا ۱ لیوان سبزیجات خام جایگزین کرد.